Αντίο, αγαπημένη μας ΑΛΚΗ

Αντίο, αγαπημένη μας Άλκη  

 "ΛΥΠΟ μόνο ΛΥΠΟ"

Μαρία Παπαγιάννη

Μας έλεγες: "Θέλω να κοιμηθώ ένα βράδυ και να μην ξυπνήσω". Κι έφυγες κάπως έτσι, ένα βράδυ στο κρεβάτι σου "πολύ γλυκά", μας είπε ο Πέτρος.

Και θυμάμαι εκείνο το άλλο βράδυ που με είχες ρωτήσει με το γνωστό προβοκατόρικο χιούμορ σου, από ένα άλλο κρεβάτι, το κρεβάτι της Νεφέλης μου, όπου είχες ξαπλώσει για να κοιμηθείς:

-Και τι θα κάνεις τώρα; Θα βάλεις μια πλάκα πάνω από το κρεβάτι και θα γράψεις "εδώ κοιμήθηκε η Άλκη Ζέη;"

Κι εγώ από τη γωνιά της πόρτας που σε κοίταζα και δεν το πίστευα ότι ήσουν εκεί, σαν να 'χες ξεπηδήσει από τα μυθιστορήματά σου που παράστεκαν στα ράφια της διπλανής βιβλιοθήκης, σου απάντησα: "Όχι, θα σε κρατήσω έτσι στην καρδιά μου" ... κι από την καρδιά στη μνήμη και πάλι και πάλι και πάλι στην καρδιά.  

Αλεξάνδρα Μητσιάλη

Πολλά θα πουν για την αγαπημένη συγγραφέα Άλκη Ζέη.Το πόσο γενναιόδωρη υπήρξε θα το πουν; Το πόσο ανοιχτόμυαλη, αποφασισμένη, χαρισματική, κομψή, γοητευτική; Να μην έχει τίποτα και να τα έχει όλα σαν αρχόντισσα. Να περπατάει με το βλέμμα μπροστά, χαμογελαστή, σίγουρη ότι και πάλι θα τα καταφέρει. Να έχει τόσο ταλαιπωρηθεί και να σου αφηγείται τη ζωή της σαν να ήταν με ρόδα στρωμένος ο δρόμος της, σαν να παραμέριζαν στο διάβα της του κόσμου τα μαγικά για να περάσει. Άλκη μου, στο καλό.

Μάρω Δούκα

28 Φεβρουαρίου στις 11:51 π.μ.

Υπήρξε τεράστιο κεφάλαιο

 στην ιστορία της λογοτεχνίας μας,

 και της δικής μας εκδοτικής ζωής.

Αντίο, Άλκη Ζέη

Εκδόσεις Κέδρος

«Ασ' τους να λένε. Δεν έφυγες, Άλκη.

Κρύβεσαι μόνο. 

Κρύβεσαι στις σελίδες των βιβλίων σου κι εκεί, χαμογελαστή, μας περιμένεις για να μας ξεναγήσεις στις μνήμες σου και να μας ψιθυρίσεις τα μυστικά σου. 

Θα ερχόμαστε συχνά.

 Δε θα σ' αφήσουμε μόνη» 

Ευγένιος Τριβιζάς

Πριν κάποιες μέρες που μιλήσαμε στο τηλέφωνο της είχα πει, πως όπου να' ναι τελείωνα μια ιστορία και θα της την πήγαινα για να μου πει τη γνώμη της, μαζί με μηλόπιτα (από τα λίγα γλυκά που δοκίμαζε, δεν της άρεσαν τα γλυκά κι εγώ, η γλυκατζού απορούσα).

- Μμμ.. Μην αργήσεις μόνο... Μην και δεν προλάβουμε...

- Καλά, μόλις γίνω τελείως καλά από το συνάχι θα έρθω έτσι κι αλλιώς.

"Βρε λες;" αναρωτήθηκα ... Αλλά αμέσως έδιωξα τη σκέψη από το μυαλό μου. "Έλα, αφού πάντα αστειεύεται η Άλκη. Τι ίωση; Μια χαρά την άκουσα" σκέφτηκα για να ξορκίσω το σφίξιμο στην καρδιά.

Ήδη από την Τρίτη ήμουν καλά.

Την ιστορία την τέλειωσα. Εχτές.

Και στο τσακ πρόλαβα κι αγόρασα μήλα πριν κλείσουν τα μαγαζιά.

Τώρα κοιτάζω τα μήλα που πήρα για να φτιάξω τη μηλόπιτα που θα της πήγαινα και το μόνο που σκέφτομαι: "Είχε δίκιο τελικά η Άλκη ότι θ' αργούσα".

"ΛΥ-ΠΟ. Μόνο ΛΥ-ΠΟ".

Αγγελική Δαρλάση

Το 1976 άρχισα να γράφω το πρώτο μου βιβλίο για παιδιά. Και με τη διάθεση έρευνας του χώρου που αποφάσιζα να εισέλθω αναζήτησα βιβλία γραμμένα από Έλληνες συγγραφείς.

Ήταν η εποχή όπου οι Εκδόσεις Κέδρος κυριαρχούσαν στη σύγχρονη προοδευτική ελληνική λογοτεχνία και μαζί με συγγραφείς όπως ο Τσίρκας και η Σωτηρίου, προβάλανε και ποιοτικά λογοτεχνικά έργα για παιδιά.

Στην κατηγορία αυτή βασικοί εκπρόσωποι η Άλκη Ζέη και η Ζωρζ Σαρή.

Αγόρασα το βιβλίο της Ζέη «Το καπλάνι της βιτρίνας». Ήταν μια κίνηση που έμελλε να επηρεάσει όλη τη συγγραφική μου πορεία.

Αυτό που υποσυνείδητα αναζητούσα να γράψω εγώ -μια ιστορία αυτογνωσίας- ξαφνικά το έβλεπα να έχει πάρει σάρκα και οστά από μια συγγραφέα που μετέτρεπε τον εαυτό της σε ηρωίδα του έργου της, ενώ παράλληλα τολμούσε (μέσα στα χρόνια της δικτατορίας, υπενθυμίζω) να δηλώνει τις αριστερές απόψεις της με ένα τρόπο τόσο απλό και φυσικό, όπως απλά και φυσικά καταθέτει την αλήθεια του ένα παιδί.

Λοιπόν, αυτό νομίζω είναι το εντελώς νέο που η Ζέη έφερε στην σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία η οποία διαβάζεται τόσο από παιδιά όσο και από ενήλικες. Ο αυθορμητισμός και η απλότητα με την οποία μπορεί -και αξίζει- κανείς να περιγράψει κοινωνικές συνθήκες και πολιτικές πράξεις.

Πρόχειρα ανασκαλεύω τη μνήμη μου για να υποστηρίξω πως αν όχι σε όλα, σίγουρα στα περισσότερα έργα της η Ζέη χρησιμοποιούσε την πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Και ακόμη πως πάντα η γραφή της (ακόμα και στο ένα και μοναδικό ‘ενήλικο’ μυθιστόρημά της) διατηρούσε το ξάφνιασμα ενός παιδιού.

Μαζί με την Ζωρζ Σαρή σφραγίσανε το άνοιγμα της λογοτεχνίας που εκδίδεται ως παιδική σε μια πλατιά και χωρίς στρεβλώσεις αφήγηση.

Το έχω πει και στο παρελθόν, ευκαιρία και πάλι (στα πλαίσια αυτού εντελώς χωρίς, λόγω χρόνου, δυνατότητα τεκμηρίωσης σημειώματος) να το επισημάνω:

Η σύγχρονη μεγάλη αλλαγή στην νεοελληνική λογοτεχνία για παιδιά και νέους ξεκινά από το ‘Καπλάνι της βιτρίνα», εκεί όπου από τη μια δηλώνεται πως ο Νίκος (ένα από το κεντρικά πρόσωπα του έργου) είναι ‘το κάτι άλλο’ γιατί είναι κομμουνιστής (σελ. 99*) και ακόμα πως στον Τρωικό Πόλεμο ήταν οι Έλληνες που είχαν άδικο γιατί πήγανε να κατακτήσουν ξένη γη (σελ. 154*)

(* οι σελίδες είναι από την έκδοση του Κέδρου, 1975)

Προσωπικά θεωρώ πως η πλατιά αναγνώρισή της Ζέη τόσο από το αναγνωστικό κοινό όσο και από τα ΜΜΕ και τους ομότεχνούς της έχει πολλούς ιδιότυπα κοινούς πυλώνες με την αντίστοιχη της Δέλτα -θέση που νομίζω η ιστορία της λογοτεχνίας μας κάποια στιγμή θα το τεκμηριώσει.

Η Άλκη Ζέη ανήκει, πλέον, στους αναγνώστες της και μόνο. Συνδέθηκε μαζί τους μέσα από τη Μέλια, τον Πέτρο, την Κωνσταντίνα, τον νεότατα Ίκαρο, όλες και όλους τους ήρωές της.

Και τώρα, ας μου επιτραπεί να κλείσω αυτό το σύντομο ‘μήνυμα’ προς τη Δασκάλα μου, 
αντιγράφοντας την αφιέρωση που έκανα στην κόρη μου 
πάνω σε μια από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου
 «Το καπλάνι της βιτρίνας», 
τότε εκεί στα 1976 που το κράτησα στα χέρια μου,
 το διάβασα και διαμόρφωσα τις βάσεις 
της μετέπειτα συγγραφικής μου ταυτότητας.

Στην Αννιώ μου,

για να γνωρίσει τη Μέλια

Μ. Κ. - Αθήνα 15/4/76

Μάνος Κοντολέων

Στον "Χάρτη" του Μαρτίου 2020 λίγα λόγια για τη συγγραφική μου σχέση με την Άλκη Ζέη(1923 -2020)

Αλκη,

 Αγαπημένη φίλη των παιδικών μου χρόνων ,όταν διάβαζα παιδί τα βιβλία σου δεν φανταζόμουνα πως αυτή η φιλία μετά από χρόνια θα έπαιρνε κάποτε σάρκα και οστά. Ήταν ημέρα γενικής απεργίας των ταξί. Κατέβαινα την Αλεξάνδρας και σε είδα. 

Σταμάτησα, βγήκα από το αυτοκίνητο, σου άνοιξα την πόρτα και είπα:

 "Κυρία Ζέη έχω ένα καπλάνι στη μηχανή μου ,που θέλετε να σας πάω.'' 

Μου ζήτησες να σε πάω έναν μεγάλο περίπατο μέχρι το τέλος της λεωφόρου και να σε λέω Άλκη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την πρώτη μας συνάντηση τριάντα χρόνια πριν, όπως και τις δύο τελευταίες .Τη μία στις αρχές του χρόνου στο σπίτι σου με την Ελένη Πριοβόλου να πίνουμε τσάι απολαμβάνοντας τους θησαυρούς της μνήμης σου και την άλλη στις αρχές αυτού του μήνα στο πατάρι των εκδόσεων Μεταίχμιο μετά από μία συνάντηση που είχες με σχολείο μέσω skype. 

Δεν θα ξεχάσω τη λάμψη του χιούμορ στα μάτια σου καθώς έλεγες. 

΄΄Φάτε τα τυροπιτάκια γιατί το 2021 μπορεί να μην σας φέρνω."

 Αγαπημένη Αλκη, δεν έφυγες, μa μετακόμισες για πάντα στα βιβλία σου και από κει με αθόρυβα μικρά πολιτικά πηδηματάκια στις καρδιές των αναγνωστών σου. 

Σοφία Μαντουβάλου

Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ αποχαιρετά την Άλκη Ζέη, μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς της ελληνικής λογοτεχνίας για παιδιά και νέους. Τη γυναίκα που άνοιξε νέους δρόμους και με την έκδοση του πρώτου βιβλίου της σηματοδότησε τη δεύτερη περίοδο στην ιστορία της παιδικής λογοτεχνίας. 

Βραβευμένη από το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ, τρεις φορές υποψήφια για το Βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ήταν, με τον δικό της τρόπο, κοντά στις δράσεις μας παρακολουθώντας όλες τις εξελίξεις στον χώρο του βιβλίου. 

Καλό ταξίδι αγαπημένη μικρών και μεγάλων. 

ΛΥ-ΠΟ, μόνο ΛΥ-ΠΟ.

Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ