Ένα Παιδί Μετράει τ’ Άστρα - Μενέλαος Λουντέμης

Πήχτωνε το βράδυ. Λιγόστεψε κι ο αχός απ’ τα κυπαρίσσια. Ανάψανε οι λαμπάδες τ’ ουρανού. Όλα ήταν γάλα... γάλα... λουλάκι... και σπίθες. Το ποτάμι μουρμούριζε µες στον ύπνο του κρυφά παραμιλητά. Το παιδί κείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκε... ολόκληρο το βράδυ. Έγραψε το πιο πικρό, το πιο μεγάλο του παραμύθι...

Την αυγή ξεκίνησε. Ήταν... παρηγορημένο. Είχε καταφέρει όλη τη νύχτα να μετρήσει τ’ άστρα... Να τα μετρήσει όλα... σιγά σιγά... ένα ένα... Όλα... Και τα βρήκε σωστά.

«Ο αέρας φύσαγε σα γύφτος.»

Το βιβλίο εξιστορεί την περιπέτεια του Μέλιου Καδρά - ενός φτωχού και ορφανού αγοριού: Στο χωριό του Μέλιου, το αφεντικό του, δεν τον αφήνει να μορφωθεί, διότι υποστηρίζει, πως θα του αποσπά την προσοχή από τη δουλειά. Ένας καλός δάσκαλος του χωριού, θα καταλάβει τη δίψα του παιδιού για μάθηση, και θα του δώσει, αρχικά, κάποια βιβλία. Ο Μέλιος, μοιάζει να συγκλονίζεται από τα βιβλία, όσες φορές κι αν τα διαβάσει. Η όρεξή του για μάθηση, τελικά, θα τον προδώσει στο αφεντικό, που μόλις μαθαίνει ότι ο Μέλιος ασχολείται με τα βιβλία θυμώνει πολύ. Και του απαγόρευσε να ξανασυναντήσει τον δάσκαλο. Ωστόσο, οι δρόμοι του παιδιού και του δάσκαλου χωρίζουν, ο Μέλιος πήγε στην πάλη, ολομόναχος ώστε να πάει σε σχολείο. Εκεί, θα ζήσει την αδικία και το δίκιο, την αγάπη και το μίσος, την καλοσύνη και την κακία, τη φιλία και την έχθρα, αλλά ο μόνιμος συνοδοιπόρος του, σε αυτό το κακοτράχαλο ταξίδι, θα είναι πάντα το βιβλίο και η δίψα του, η αστείρευτη, για μάθηση.

«... Ο Λουντέμης έγραφε όπως ανάσαινε, δεν σταματούσε ποτέ... Σχεδόν καθένα από τα βιβλία του είναι και µια μαρτυρία από τη μακρόχρονη οδύσσειά του στους χώρους της εξορίας – μέσα κι έξω από την Ελλάδα... Τώρα τα παιδιά, όταν θα μετράνε τ’ άστρα, θα ξέρουν πως εκείνο που τους λείπει βρίσκεται στη βιβλιοθήκη τους». Στρατής Τσίρκας

«Ο Μενέλαος Λουντέμης ήταν ένας από τους ωραίους της γενιάς των Ρωμιών λογοτεχνών που κλείσανε στο έργο τους τη δίψα και τους αγώνες του λαού µας για ελευθερία, δημοκρατία, ανθρωπισμό...» Διδώ Σωτηρίου

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ

Ο Μενέλαος Λουντέμης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. 

Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Βαλασιάδης και προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Πόλης που χρεοκόπησε μετά από την εγκατάστασή της στο ελληνικό κράτος. Σε παιδική ηλικία έζησε για λίγο στο κρατικό οικοτροφείο της Έδεσσας, σύντομα όμως μπήκε στη βιοπάλη (γραμματοδιδάσκαλος, ψάλτης, εργάτης στα τεχνικά έργα του Γαλλικού ποταμού). 

Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και εντάχθηκε στο ΕΑΜ, όπου διετέλεσε και γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη και το 1958 πέρασε από δίκη για το βιβλίο του Βουρκωμένες μέρες. Από το 1958 ως τη μεταπολίτευση του 1974 έζησε αυτοεξόριστος στη Ρουμανία, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου του είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια. 

Πέθανε στην Αθήνα στις 22 Ιανουαρίου του 1977 ενώ οδηγούσε, από καρδιακή προσβολή. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε γύρω στο 1930 με δημοσιεύσεις ποιημάτων και διηγημάτων στο περιοδικό Νέα Εστία. Το 1938 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων Τα πλοία δεν άραξαν, για την οποία τιμήθηκε με το Μέγα Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο της Χρυσής Δάφνης Πανευρώπης ( Παρίσι, 1951). Το σύνολο του έργου του καλύπτει όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου (πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, παιδική λογοτεχνία, μετάφραση κ.α.). 

Ο Μενέλαος Λουντέμης ανήκει στους έλληνες λογοτέχνες του μεσοπολέμου που στράφηκαν προς τον κοινωνικό ρεαλισμό. Η ιδιοτυπία του έργου του έγκειται στον “ερασιτεχνικό” τρόπο γραφής, τον οποίο υπηρέτησε εν πλήρει συνειδήσει, καθώς ο ίδιος υποστήριζε πως δε τον ενδιαφέρει η Τέχνη αλλά η καταγραφή της πραγματικότητας και η κατάδειξη της κοινωνικής ανισότητας. Παρόλα αυτά στο σύνολο του έργου του δεσπόζει η τάση του να στρέφεται εξ’ ολοκλήρου γύρω από ένα κεντρικό πρόσωπο-αφηγητή (που συνήθως παραπέμπει στον ίδιο το συγγραφέα), που ανήκει στους περιθωριακούς τύπους των καταπιεσμένων κοινωνικά στρωμάτων και το οποίο μας δίνει την προσωπική του οπτική της μοναξιάς, του ανεκπλήρωτου του έρωτα και της δυστυχίας του κόσμου. 

Το έργο του είναι έντονα επηρεασμένο από την ευρωπαϊκή λογοτεχνία του ρεύματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού (Κνουτ Χάμσουν, Μαξίμ Γκόρκι, Παναΐτ Ιστράτι κ.α.): ρεαλιστική απεικόνιση τοπίων και προσώπων με έντονη αισθηματολογία που αγγίζει κάποτε το μελοδραματισμό, βιωματική γραφή, ηθογραφικά και συμβολικά στοιχεία.

 Σε έργα του όπως το Συννεφιάζει και το Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα αξιοσημείωτη είναι η ψυχογραφική τεχνική του που δημιουργεί ολοκληρωμένους, ζωντανούς χαρακτήρες, οι οποίοι συναπαρτίζουν μια ολόκληρη μικρή κοινωνία, και η αφηγηματική δύναμη.

Πηγή: Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.

Εργογραφία (πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Διηγήματα

• Τα πλοία δεν άραξαν. Αθήνα, Γκοβόστης, 1938.

• Περιμένοντας το ουράνιο τόξο. Αθήνα, 1940.

• Γλυκοχάραμα. Αθήνα, 1944.

• Αυτοί που φέρανε την καταχνιά. Αθήνα, Κορυδαλλός, 1946.

• Βουρκωμένες μέρες. Αθήνα, 1953.

• Το τραγούδι των διψασμένων. Αθήνα, Δωρικός, 1966.

ΙΙ.Μυθιστορήματα

• Έκσταση· μυθοφαντασία. Αθήνα, Αετός, 1943.

• Καληνύχτα ζωή…· Μυθιστόρημα. Αθήνα, Οι φίλοι του βιβλίου, 1946.

• Συννεφιάζει. Αθήνα, Γκοβόστης, 1948.

• Τα πλοία δεν άραξαν. Αθήνα, βιβλιοπωλείο Πέτρου Πατσιλινάκου, 1953 (έκδοση γ΄).

• Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα. Αθήνα, Δίφρος, 1956-1957.

• Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος. Αθήνα, Μόρφωση, 1956.

• Τότε που κυνηγούσα τους ανέμους. Αθήνα, Δίφρος, 1956.

• Οδός Αβύσσου αριθμός 0. Αθήνα, Βιβλιοεκδοτική, 1962.

• Το ρολόι του κόσμου χτυπά μεσάνυχτα. Αθήνα, Κέδρος, 1963 ( και έκδοση γ’ εκ νέου επεξεργασμένη Αθήνα, Δωρικός, 1966).

• Η φυλακή του κάτω κόσμου. Αθήνα, Δωρικός, 1964 (;).

• Θυμωμένα στάχυα. Αθήνα, Δωρικός, 1965.

• Οι σαρκοφάγοι - Το κρασί των δειλών. Αθήνα, Πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις, 1965 (και έκδοση β΄με τίτλο Οι τουρκοφάγοι - Το κρασί των δειλών. Αθήνα, Δωρικός, 1966 (;))

• Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα · ΣαρκοφάγοςΙΙ. Αθήνα, Δωρικός, 1974 (έκδοση β’).

• Ο άγγελος με τα γύψινα φτερά · ΣαρκοφάγοςΙΙΙ. Αθήνα, Δωρικός, 1974.

• Της γης οι αντρειωμένοι. Αθήνα, 1976.

ΙΙΙ.Βιογραφίες

• Ο λυράρης (Μιλτιάδης Μαλακάσης). Αθήνα, Δωρικός, 1974.

• Ο κονταρομάχος (Κώστας Βάρναλης). Αθήνα, Δωρικός, 1974.

• Ο εξάγγελος (Άγγελος Σικελιανός). Αθήνα, Δωρικός, 1976.

ΙV. Ποίηση

• Κραυγή στα πέρατα· Ποιήματα. Αθήνα, Παλμός, 1954.

• Τραγουδώ για την Κύπρο· Ποίημα. Αθήνα, Μόρφωση, 1956.

• Το σπαθί και το φιλί. Αθήνα, Δωρικός, 1967.

• Κοντσέρτο για δυο μυδράλλια κι ένα αηδόνι. Αθήνα, Δωρικός, 1973.

• Οι εφτά κύκλοι της μοναξιάς. Αθήνα, Δωρικός, 1975.

• Θρηνολόι και άσμα, για το σταυρωμένο νησί. Αθήνα, Δωρικός, 1975.

• Πυρπολημένη μνήμη. Αθήνα, Δωρικός, 1975.

V. Θέατρο

• Οι κεραυνοί ξεσπούν. Αθήνα, Κάδμος, 1958.

• Οι αρχιτέκτονες του τρόμου. Αθήνα, Δωρικός, 1966 (;).

• Ανθισμένο όνειρο. Αθήνα, Δωρικός, 1975.

• Ταξίδια του χαμού. Αθήνα, Δωρικός, 1975.

• Πικρή θάλασσα · Ελληνική θαλασσογραφία, θεατρικό σε τρεις πράξεις. Αθήνα, Δωρικός, 1976.

• Θα κλάψω αύριο · Σκηνικό ρομάντσο. Αθήνα, Δωρικός, 1975 (;).

• Οι Δήμιοι με τ’ άσπρα γάντια. Αθήνα, Δωρικός, 1978.

VΙ. Ταξιδιωτική λογοτεχνία

• Μπατ-Τάι. Αθήνα, Δωρικός, 1966.

• Ταξίδι στην απεραντοσύνη - Οδοιπορικό. Αθήνα, δωρικός, 1976.

VΙΙ. Πολιτικά δοκίμια

• Ο μεγάλος Δεκέμβρης. Αθήνα, Μαρής-Κοροντζής, 1945.

VΙΙΙ. Παιδική λογοτεχνία

• Ο Ηρακλής. Αθήνα, Δωρικός, 1976.

• Ο Δαίδαλος · Εικονογράφηση Γ.Πανετέα. Αθήνα, Δωρικός, χ.χ.

• Ο Θησέας. Αθήνα, Δωρικός, χ.χ.

IΧ. Μετάφραση

• Εουτζέν Ζεμπελεάνου, Το λουλούδι της στάχτης· Ποιήματα. Αθήνα, Δωρικός, 1974.

• Χορία Λοβινέσκου, Άσπιλα και αμόλυντα · Κοινωνική σάτιρα σε δύο μέρη. Αθήνα, Δωρικός, 1975.

http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=253