Βραβείο Εφηβικού - Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου
Απονέμεται κατά
πλειοψηφία στην συγγραφέα Αλεξάνδρα Μητσιάλη για το έργο της με τίτλο
«Θα
σε σώσω ότι κι αν γίνει»
(εκδόσεις Παπαδόπουλος).
Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον συγγραφέα Σάκη Σερέφα για το έργο του με τίτλο
«Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω»
(εικονογράφηση Βασίλης Παπατσαρούχας, εκδόσεις Μεταίχμιο).
Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου
Απονέμεται κατά πλειοψηφία
στον εικονογράφο Κώστα Μαρκόπουλο και στον συγγραφέα Δημήτρη Μπασλάμ για το
έργο
«Η θυμωμένη μπετονιέρα»
(εκδόσεις Επόμενος Σταθμός)
Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στην
συγγραφέα Νάνση Τουμπακάρη για το έργο της με τίτλο
«Ένα βιολί διηγείται,
εκπαιδευτικός οδηγός για τα λαϊκά μουσικά όργανα»
(εκδόσεις
Καλειδοσκόπιο).
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΦΗΒΙΚΟΥ-ΝΕΑΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Tο εξαιρετικό μυθιστόρημα της κ. Αλεξάνδρας Μητσιάλη, “Θα σε σώσω ό,τι κι αν γίνει”, κερδίζει με πλειοψηφία το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος.
Το έργο επικεντρώνεται σε σύγχρονα και οδυνηρά θέματα: την δεινή θέση των παράνομων μεταναστών, την εμπορία ανθρώπων, την μοναξιά του ατόμου που ζει στο περιθώριο. Οι εικόνες της κ. Μητσιάλη είναι σκληρές: Χωρίς ίχνος εξωραϊσμού, αποτυπώνουν με ρεαλισμό μία ζοφερή και αθέατη πραγματικότητα.
Το μυθιστόρημα υποβαστάζει μία πλοκή η οποία, με την πρέπουσα δόση αγωνίας, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία σελίδα. Οι ήρωές του είναι ολοκληρωμένα πορτραίτα ανθρώπων που αντιπροσωπεύουν διακριτές ιδεολογικές θέσεις: από τη μια πλευρά, ο νεαρός τραγικός και συγχρόνως τρυφερός ήρωας από τη Βουλγαρία, ο ‘ξένος’ που προσπαθεί να επιβιώσει αλλά και να σώσει την αγαπημένη του από τα νύχια των δουλεμπόρων, κι από την άλλη, εκείνα τα άτομα που βρίσκονται απέναντί του και αντιπροσωπεύουν τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, την βία.
Η πλοκή του έργου, οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες του, το ανάγλυφα σκηνοθετημένο σκηνικό του αλλά και η γλώσσα του ενεργοποιούν τον αναγνώστη/την αναγνώστρια, ώστε να ανταποκριθεί ουσιαστικά στην ιδεολογική πρόκληση του βιβλίου. Μπορεί έτσι να προβληματισθεί σε σχέση με σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα όπως η αποδοχή της ετερότητας, η έλλειψη ανθρωπιάς και κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και να εκτιμήσει την αξία της φιλίας και της συντροφικότητας. Επιπλέον, η άρτια γραφή της κ. Μητσιάλη, που αγγίζει ορισμένες στιγμές την ποίηση, καταφέρνει να συγκινήσει τον αναγνώστη με την πλήρη σημασία του όρου.
Ένα τελευταίο προσόν του βιβλίου που το έφερε στην πρώτη θέση είναι η παντελής έλλειψη διδακτισμού: αντί να επιβάλλει τις ιδέες του στους νεαρούς αναγνώστες του, τις υποβάλλει με τον γλαφυρό τρόπο που χαρακτηρίζει την καλή λογοτεχνία.
Δύο ακόμη μυθιστορήματα που έφτασαν στην τελική ευθεία της βράβευσης ήταν το «Ήθελα μόνο να χωρέσω» της κ. Στέλλας Κάσδαγλη και το «Μαζί» της κ. Ελένης Πριοβόλου.
Στο «Ήθελα μόνο να χωρέσω», η κ. Κάσδαγλη αποτυπώνει με διεισδυτική ματιά τις συναισθηματικές και ψυχολογικές μεταπτώσεις της έφηβης ηρωίδας της η οποία, παλεύοντας με την ανορεξία, προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τον εαυτό της και με το περιβάλλον της. Με ζωντανό λόγο και προσομοίωση της εφηβικής λαλιάς αλλά και των σύγχρονων ηλεκτρονικών τρόπων επικοινωνίας, η συγγραφέας αποδίδει με γλαφυρότητα την καθημερινότητα μιας σύγχρονης έφηβης χωρίς να παραλείψει να δώσει φωνή και στους γονείς της που καταθέτουν την δική τους αγωνία.
Το «Μαζί» της κ. Πριοβόλου είναι ένα καλό μυθιστόρημα που επικεντρώνεται στα σύγχρονα προβλήματα του ρατσισμού και του σχολικού εκφοβισμού. Με υποβλητική γραφή, με ρεαλισμό και με ενδιαφέροντες ήρωες και ηρωίδες η κ. Πριοβόλου ανατέμνει τις ανθρώπινες σχέσεις στο σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον και πιο συγκεκριμένα σε αυτό της οικογένειας και του σχολείου. Ταυτοχρόνως αναδεικνύει την δύναμη της φιλίας αλλά της τέχνης η οποία μπορεί να γίνει μία διέξοδος έκφρασης αλλά και μία γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στην κατηγορία «Παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο» από όλα τα μέλη της κριτικής επιτροπής εκφράστηκε η άποψη ότι όλα τα βιβλία του βραχέος καταλόγου είναι αξιοπρόσεχτα καθώς ξεχώρισαν από την πληθώρα των ομοειδών τους. Εξαιτίας αυτής της διαπίστωσης υπήρχε και μία διασπορά ψήφων σε αρκετά από αυτά τα βιβλία.
Κατόπιν εκτενούς συζήτησης και κατά πλειοψηφία το βραβείο δόθηκε στην παραμυθική ιστορία του Σάκη Σερέφα Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω (εικον. Βασίλης Παπατσαρούχας, εκδ. Μεταίχμιο). Στην πρωτότυπη και με κυκλική ακολουθία στην αφηγηματική της δομή υπόθεση, στη συμβολική πορεία ενός δρόμου διαδραματίζονται διάφορα γεγονότα, φανταστικά και παράδοξα, στην ουσία τους όμως ρεαλιστικά με έντονο τον κοινωνικό χαρακτήρα. Οι λέξεις και οι έννοιες μετατρέπονται σε αγωνιώδη κίνηση και ανάγλυφη δράση. Ο συγγραφέας με αφηγηματικές τεχνικές και τρόπους όπως είναι το χιούμορ, η υπερρεαλιστική σύλληψη των πραγμάτων, η διακειμενικότητα αφηγείται σημαίνουσες ανθρώπινες ιστορίες ζωής. Σε διάφορα σημεία της αφήγησης και σε ένα πλαίσιο ενθάρρυνσης για δημιουργική ανάγνωση και γραφή συμμετέχει ενεργά ο αναγνώστης/η αναγνώστρια, καταθέτοντας την εμπειρία του/της είτε δίνοντας επιμέρους συνέχειες στην πλοκή. Η γλώσσα δε, εμπλουτισμένη με λέξεις της καθημερινότητας των παιδιών, καθιστά το βιβλίο εξόχως ελκυστικό.
Επίσης, συζητήθηκαν ιδιαίτερα και τα βιβλία:
του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου Το ταξίδι του Φερεϋντούν (εικον. Φιρουζέ Αχλαγί, εκδ. Καλειδοσκόπιο), μια μυθοπλαστική βιογραφία, μαζί με βιογραφικό χρονολόγιο στο τέλος, του Πέρση ποιητή Φερεϋντούν Φαριάντ, που μετέτρεψε τον πόνο του σε δημιουργία, ελπίδα και προσφορά. Η αφήγηση της ζωής του Φαριάντ που ταξιδεύει στο άγνωστο ανακαλύπτοντας μια άλλη πατρίδα, συνδέεται και με τη σύγχρονη ιστορικοκοινωνική πραγματικότητα Το βιβλίο περιέχει σκέψεις επηρεασμένες από την έκφραση και την ευαισθησία της Ανατολής. Με ποιητικότητα δε και συγκρατημένη συγκίνηση, ευαισθησία και λυρισμό, αποτυπώνει την αγάπη του ποιητή για ό,τι συνέδεε του δύο πολιτισμούς, τον περσικό και τον ελληνικό.
Επίσης, το μυθιστόρημα του Βασίλη Παπαθεοδώρου Ναι, Βιρτζίνια, υπάρχει Άγιος Βασίλης! (εικον. Λίλα Καλογερή, εκδ. Καστανιώτης), ξεκινώντας από μια πραγματική ιστορία που συνέβη στην Αμερική το 1897, «ζωντανεύει» συμβολικά μέσα από μια γλαφυρή αφήγηση στο φαντασιακό των αναγνωστών/αναγνωστριών, την εικόνα του Άη Βασίλη, στο πλαίσιο των πράξεων και της στάσης ζωής μιας ηρωίδας δασκάλας, η οποία εμφορούμενη από ανυπόκριτη προσφορά και αλληλεγγύη δινόταν για τον «άλλον» με πάθος, σεμνότητα, ενσυναίσθηση και απεριόριστη παιδαγωγική αγάπη, αξίες, που κρύβουν, όπως παρουσιάζεται έντεχνα στην αφήγηση, επαναστατική πρωτοβουλία και πρωτοτυπία.
Τέλος, στο διαπολιτισμικό βιβλίο της Σοφίας Μαντουβάλου Το φουστάνι με τις πεταλούδες (εικον. Κατερίνα Χαδουλού, εκδ. Μεταίχμιο) και μέσα από τον εγκιβωτισμό της φανταστικής αφήγησης στην πραγματική, πεταλούδες από όλο τον κόσμο συνοδεύουν μια κοπέλα σε ένα πολυπολιτισμικό ταξίδι στις διάφορες χώρες και στις συνήθειες των κατοίκων τους, αποκαλύπτοντάς της την αξία της διαφορετικότητας αλλά και της ειρηνικής και φιλικής συνύπαρξης των λαών. Αναπαριστώνται δε, με ζωντάνια, χιούμορ και λυρισμό εικόνες που παραπέμπουν οραματικά σε έναν κόσμο στον οποίο η αγάπη δε χάνεται, αλλά πάντα υπάρχει χώρος για τον καθένα/την καθεμία ανεξάρτητα από την καταγωγή του/της.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Η κριτική επιτροπή, αποφάσισε κατά πλειοψηφία, να απονείμει το κρατικό βραβείο εικονογραφημένου βιβλίου για την εκδοτική χρονιά 2013, στο βιβλίο « Η θυμωμένη μπετονιέρα» των εκδόσεων Επόμενος Σταθμός, σε κείμενο Δημήτρη Μπασλάμ και εικονογράφηση Κώστα Μαρκόπουλου. Το ότι το βραβείο δίνεται κατά πλειοψηφία και όχι παμψηφεί, καταδεικνύει το γεγονός ότι η βραχεία λίστα περιείχε στο σύνολο ιδιαίτερα αξιόλογα εικονογραφημένα βιβλία, κάνοντας τη διαδικασία επιλογής, δύσκολη.
Για το λόγο αυτό, εδώ κρίνεται σκόπιμο, να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά σε ένα από τα βιβλία της λίστας, το οποίο κατά την τελική ψηφοφορία, με ελάχιστη διαφορά, κατετάγη δεύτερο. Πρόκειται για την «επανάσταση των παλιών παιχνιδιών» των εκδόσεων Καλέντη. Ένα βιβλίο όπου η γνωστή, γεμάτη φαντασία και ανεπιτήδευτη αμεσότητα, γραφή του Χρήστου Μπουλώτη, συναντά -σε άλλη μια πετυχημένη συνεργασία- τις γεμάτες ευαισθησία και χαρακτήρα πινελιές της Φωτεινής Στεφανίδη, παραδίδοντας ένα αποτέλεσμα επιπέδου.
Διαφορετικής προσέγγισης, όσο αφορά το κείμενο και την εικόνα, αλλά εξίσου υψηλής αισθητικής, η κερδισμένη στο νήμα "θυμωμένη μπετονιέρα", αποτελεί μια έκδοση που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Ένα βιβλίο, που κάθε στοιχείο της παραγωγής του μοιάζει εμπνευσμένο, φέρνοντας ένα φρέσκο δημιουργικό αέρα. Από το ιδανικό «πάντρεμα» κειμένου και εικόνας, μέχρι την επιλογή χαρτιού και το ιδιαίτερο δέσιμο της ράχης, το βιβλίο αυτό σε κερδίζει με την πρώτη ματιά, αποτελώντας ένα ολοκληρωμένο και αισθητικά άρτιο προϊόν. Εν είδει μουσικής σύνθεσης, το κείμενο του Δημήτρη Μπασλάμ, μοιάζει με μια σουρεαλιστική παρτιτούρα, γεμάτη χιούμορ, και όμορφα δοσμένα οικολογικά μηνύματα, αποφεύγοντας τους εύκολους διδακτισμούς. Στο ρόλο της ορχήστρας, ο Κώστας Μαρκόπουλος, μετατρέπει τα λόγια-νότες της παρτιτούρας σε εικόνες-μουσικές, παραδίδοντας ένα τέτοιο αποτέλεσμα, που με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και την φρεσκάδα που αποπνέει, μοιάζει λες και ο ήχος της ορχήστρας αυτής, να παράγεται από παιδιά, που παίζουν, χρησιμοποιώντας όργανα αυτοσχέδια.
Εν κατακλείδι, σε ένα, αρκετά παγιωμένης νοοτροπίας, στο σύνολο, εκδοτικό τοπίο, όσoν αφορά το εικονογραφημένο βιβλίο, όπου η εικαστική επάρκεια, η αισθητική πληρότητα, οι πρωτοπόρες και τολμηρές προτάσεις, αποτελούν εξαιρέσεις, έρχεται η «Θυμωμένη μπετονιέρα» να επιβεβαιώσει τον κανόνα, και να ξαφνιάσει ευχάριστα. Ένα εκδοτικό εγχείρημα άξιο προσοχής στο σύνολό του και μια αφορμή να επαναπροσδιοριστεί ο εικαστικός πήχης των ελληνικών εικονογραφημένων παιδικών βιβλίων.
Tο εξαιρετικό μυθιστόρημα της κ. Αλεξάνδρας Μητσιάλη, “Θα σε σώσω ό,τι κι αν γίνει”, κερδίζει με πλειοψηφία το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος.
Το έργο επικεντρώνεται σε σύγχρονα και οδυνηρά θέματα: την δεινή θέση των παράνομων μεταναστών, την εμπορία ανθρώπων, την μοναξιά του ατόμου που ζει στο περιθώριο. Οι εικόνες της κ. Μητσιάλη είναι σκληρές: Χωρίς ίχνος εξωραϊσμού, αποτυπώνουν με ρεαλισμό μία ζοφερή και αθέατη πραγματικότητα.
Το μυθιστόρημα υποβαστάζει μία πλοκή η οποία, με την πρέπουσα δόση αγωνίας, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία σελίδα. Οι ήρωές του είναι ολοκληρωμένα πορτραίτα ανθρώπων που αντιπροσωπεύουν διακριτές ιδεολογικές θέσεις: από τη μια πλευρά, ο νεαρός τραγικός και συγχρόνως τρυφερός ήρωας από τη Βουλγαρία, ο ‘ξένος’ που προσπαθεί να επιβιώσει αλλά και να σώσει την αγαπημένη του από τα νύχια των δουλεμπόρων, κι από την άλλη, εκείνα τα άτομα που βρίσκονται απέναντί του και αντιπροσωπεύουν τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, την βία.
Η πλοκή του έργου, οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες του, το ανάγλυφα σκηνοθετημένο σκηνικό του αλλά και η γλώσσα του ενεργοποιούν τον αναγνώστη/την αναγνώστρια, ώστε να ανταποκριθεί ουσιαστικά στην ιδεολογική πρόκληση του βιβλίου. Μπορεί έτσι να προβληματισθεί σε σχέση με σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα όπως η αποδοχή της ετερότητας, η έλλειψη ανθρωπιάς και κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και να εκτιμήσει την αξία της φιλίας και της συντροφικότητας. Επιπλέον, η άρτια γραφή της κ. Μητσιάλη, που αγγίζει ορισμένες στιγμές την ποίηση, καταφέρνει να συγκινήσει τον αναγνώστη με την πλήρη σημασία του όρου.
Ένα τελευταίο προσόν του βιβλίου που το έφερε στην πρώτη θέση είναι η παντελής έλλειψη διδακτισμού: αντί να επιβάλλει τις ιδέες του στους νεαρούς αναγνώστες του, τις υποβάλλει με τον γλαφυρό τρόπο που χαρακτηρίζει την καλή λογοτεχνία.
Δύο ακόμη μυθιστορήματα που έφτασαν στην τελική ευθεία της βράβευσης ήταν το «Ήθελα μόνο να χωρέσω» της κ. Στέλλας Κάσδαγλη και το «Μαζί» της κ. Ελένης Πριοβόλου.
Στο «Ήθελα μόνο να χωρέσω», η κ. Κάσδαγλη αποτυπώνει με διεισδυτική ματιά τις συναισθηματικές και ψυχολογικές μεταπτώσεις της έφηβης ηρωίδας της η οποία, παλεύοντας με την ανορεξία, προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τον εαυτό της και με το περιβάλλον της. Με ζωντανό λόγο και προσομοίωση της εφηβικής λαλιάς αλλά και των σύγχρονων ηλεκτρονικών τρόπων επικοινωνίας, η συγγραφέας αποδίδει με γλαφυρότητα την καθημερινότητα μιας σύγχρονης έφηβης χωρίς να παραλείψει να δώσει φωνή και στους γονείς της που καταθέτουν την δική τους αγωνία.
Το «Μαζί» της κ. Πριοβόλου είναι ένα καλό μυθιστόρημα που επικεντρώνεται στα σύγχρονα προβλήματα του ρατσισμού και του σχολικού εκφοβισμού. Με υποβλητική γραφή, με ρεαλισμό και με ενδιαφέροντες ήρωες και ηρωίδες η κ. Πριοβόλου ανατέμνει τις ανθρώπινες σχέσεις στο σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον και πιο συγκεκριμένα σε αυτό της οικογένειας και του σχολείου. Ταυτοχρόνως αναδεικνύει την δύναμη της φιλίας αλλά της τέχνης η οποία μπορεί να γίνει μία διέξοδος έκφρασης αλλά και μία γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στην κατηγορία «Παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο» από όλα τα μέλη της κριτικής επιτροπής εκφράστηκε η άποψη ότι όλα τα βιβλία του βραχέος καταλόγου είναι αξιοπρόσεχτα καθώς ξεχώρισαν από την πληθώρα των ομοειδών τους. Εξαιτίας αυτής της διαπίστωσης υπήρχε και μία διασπορά ψήφων σε αρκετά από αυτά τα βιβλία.
Κατόπιν εκτενούς συζήτησης και κατά πλειοψηφία το βραβείο δόθηκε στην παραμυθική ιστορία του Σάκη Σερέφα Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω (εικον. Βασίλης Παπατσαρούχας, εκδ. Μεταίχμιο). Στην πρωτότυπη και με κυκλική ακολουθία στην αφηγηματική της δομή υπόθεση, στη συμβολική πορεία ενός δρόμου διαδραματίζονται διάφορα γεγονότα, φανταστικά και παράδοξα, στην ουσία τους όμως ρεαλιστικά με έντονο τον κοινωνικό χαρακτήρα. Οι λέξεις και οι έννοιες μετατρέπονται σε αγωνιώδη κίνηση και ανάγλυφη δράση. Ο συγγραφέας με αφηγηματικές τεχνικές και τρόπους όπως είναι το χιούμορ, η υπερρεαλιστική σύλληψη των πραγμάτων, η διακειμενικότητα αφηγείται σημαίνουσες ανθρώπινες ιστορίες ζωής. Σε διάφορα σημεία της αφήγησης και σε ένα πλαίσιο ενθάρρυνσης για δημιουργική ανάγνωση και γραφή συμμετέχει ενεργά ο αναγνώστης/η αναγνώστρια, καταθέτοντας την εμπειρία του/της είτε δίνοντας επιμέρους συνέχειες στην πλοκή. Η γλώσσα δε, εμπλουτισμένη με λέξεις της καθημερινότητας των παιδιών, καθιστά το βιβλίο εξόχως ελκυστικό.
Επίσης, συζητήθηκαν ιδιαίτερα και τα βιβλία:
του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου Το ταξίδι του Φερεϋντούν (εικον. Φιρουζέ Αχλαγί, εκδ. Καλειδοσκόπιο), μια μυθοπλαστική βιογραφία, μαζί με βιογραφικό χρονολόγιο στο τέλος, του Πέρση ποιητή Φερεϋντούν Φαριάντ, που μετέτρεψε τον πόνο του σε δημιουργία, ελπίδα και προσφορά. Η αφήγηση της ζωής του Φαριάντ που ταξιδεύει στο άγνωστο ανακαλύπτοντας μια άλλη πατρίδα, συνδέεται και με τη σύγχρονη ιστορικοκοινωνική πραγματικότητα Το βιβλίο περιέχει σκέψεις επηρεασμένες από την έκφραση και την ευαισθησία της Ανατολής. Με ποιητικότητα δε και συγκρατημένη συγκίνηση, ευαισθησία και λυρισμό, αποτυπώνει την αγάπη του ποιητή για ό,τι συνέδεε του δύο πολιτισμούς, τον περσικό και τον ελληνικό.
Επίσης, το μυθιστόρημα του Βασίλη Παπαθεοδώρου Ναι, Βιρτζίνια, υπάρχει Άγιος Βασίλης! (εικον. Λίλα Καλογερή, εκδ. Καστανιώτης), ξεκινώντας από μια πραγματική ιστορία που συνέβη στην Αμερική το 1897, «ζωντανεύει» συμβολικά μέσα από μια γλαφυρή αφήγηση στο φαντασιακό των αναγνωστών/αναγνωστριών, την εικόνα του Άη Βασίλη, στο πλαίσιο των πράξεων και της στάσης ζωής μιας ηρωίδας δασκάλας, η οποία εμφορούμενη από ανυπόκριτη προσφορά και αλληλεγγύη δινόταν για τον «άλλον» με πάθος, σεμνότητα, ενσυναίσθηση και απεριόριστη παιδαγωγική αγάπη, αξίες, που κρύβουν, όπως παρουσιάζεται έντεχνα στην αφήγηση, επαναστατική πρωτοβουλία και πρωτοτυπία.
Τέλος, στο διαπολιτισμικό βιβλίο της Σοφίας Μαντουβάλου Το φουστάνι με τις πεταλούδες (εικον. Κατερίνα Χαδουλού, εκδ. Μεταίχμιο) και μέσα από τον εγκιβωτισμό της φανταστικής αφήγησης στην πραγματική, πεταλούδες από όλο τον κόσμο συνοδεύουν μια κοπέλα σε ένα πολυπολιτισμικό ταξίδι στις διάφορες χώρες και στις συνήθειες των κατοίκων τους, αποκαλύπτοντάς της την αξία της διαφορετικότητας αλλά και της ειρηνικής και φιλικής συνύπαρξης των λαών. Αναπαριστώνται δε, με ζωντάνια, χιούμορ και λυρισμό εικόνες που παραπέμπουν οραματικά σε έναν κόσμο στον οποίο η αγάπη δε χάνεται, αλλά πάντα υπάρχει χώρος για τον καθένα/την καθεμία ανεξάρτητα από την καταγωγή του/της.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Η κριτική επιτροπή, αποφάσισε κατά πλειοψηφία, να απονείμει το κρατικό βραβείο εικονογραφημένου βιβλίου για την εκδοτική χρονιά 2013, στο βιβλίο « Η θυμωμένη μπετονιέρα» των εκδόσεων Επόμενος Σταθμός, σε κείμενο Δημήτρη Μπασλάμ και εικονογράφηση Κώστα Μαρκόπουλου. Το ότι το βραβείο δίνεται κατά πλειοψηφία και όχι παμψηφεί, καταδεικνύει το γεγονός ότι η βραχεία λίστα περιείχε στο σύνολο ιδιαίτερα αξιόλογα εικονογραφημένα βιβλία, κάνοντας τη διαδικασία επιλογής, δύσκολη.
Για το λόγο αυτό, εδώ κρίνεται σκόπιμο, να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά σε ένα από τα βιβλία της λίστας, το οποίο κατά την τελική ψηφοφορία, με ελάχιστη διαφορά, κατετάγη δεύτερο. Πρόκειται για την «επανάσταση των παλιών παιχνιδιών» των εκδόσεων Καλέντη. Ένα βιβλίο όπου η γνωστή, γεμάτη φαντασία και ανεπιτήδευτη αμεσότητα, γραφή του Χρήστου Μπουλώτη, συναντά -σε άλλη μια πετυχημένη συνεργασία- τις γεμάτες ευαισθησία και χαρακτήρα πινελιές της Φωτεινής Στεφανίδη, παραδίδοντας ένα αποτέλεσμα επιπέδου.
Διαφορετικής προσέγγισης, όσο αφορά το κείμενο και την εικόνα, αλλά εξίσου υψηλής αισθητικής, η κερδισμένη στο νήμα "θυμωμένη μπετονιέρα", αποτελεί μια έκδοση που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Ένα βιβλίο, που κάθε στοιχείο της παραγωγής του μοιάζει εμπνευσμένο, φέρνοντας ένα φρέσκο δημιουργικό αέρα. Από το ιδανικό «πάντρεμα» κειμένου και εικόνας, μέχρι την επιλογή χαρτιού και το ιδιαίτερο δέσιμο της ράχης, το βιβλίο αυτό σε κερδίζει με την πρώτη ματιά, αποτελώντας ένα ολοκληρωμένο και αισθητικά άρτιο προϊόν. Εν είδει μουσικής σύνθεσης, το κείμενο του Δημήτρη Μπασλάμ, μοιάζει με μια σουρεαλιστική παρτιτούρα, γεμάτη χιούμορ, και όμορφα δοσμένα οικολογικά μηνύματα, αποφεύγοντας τους εύκολους διδακτισμούς. Στο ρόλο της ορχήστρας, ο Κώστας Μαρκόπουλος, μετατρέπει τα λόγια-νότες της παρτιτούρας σε εικόνες-μουσικές, παραδίδοντας ένα τέτοιο αποτέλεσμα, που με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και την φρεσκάδα που αποπνέει, μοιάζει λες και ο ήχος της ορχήστρας αυτής, να παράγεται από παιδιά, που παίζουν, χρησιμοποιώντας όργανα αυτοσχέδια.
Εν κατακλείδι, σε ένα, αρκετά παγιωμένης νοοτροπίας, στο σύνολο, εκδοτικό τοπίο, όσoν αφορά το εικονογραφημένο βιβλίο, όπου η εικαστική επάρκεια, η αισθητική πληρότητα, οι πρωτοπόρες και τολμηρές προτάσεις, αποτελούν εξαιρέσεις, έρχεται η «Θυμωμένη μπετονιέρα» να επιβεβαιώσει τον κανόνα, και να ξαφνιάσει ευχάριστα. Ένα εκδοτικό εγχείρημα άξιο προσοχής στο σύνολό του και μια αφορμή να επαναπροσδιοριστεί ο εικαστικός πήχης των ελληνικών εικονογραφημένων παιδικών βιβλίων.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ
ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΝΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Η εκδοτική παραγωγή βιβλίων γνώσεων του 2013 υπήρξε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τόσο για το θεματικό πλουραλισμό της όσο και για τις διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις της γνώσης. Με βάση τα βιβλία που είχαν συμπεριληφθεί στη μικρή λίστα η Επιτροπή Παιδικού βιβλίου στην τελευταία συνεδρίαση μετά από συζήτηση και ψηφοφορία κατέληξε να απονείμει κατά πλειοψηφία το βραβείο στο βιβλίο της Νάνσης Τουμπακάρη: Ένα βιολί διηγείται! Εκπαιδευτικός οδηγός για τα λαϊκά όργανα.
Το λογοτεχνικό αυτό βιβλίο γνώσεων, υποδειγματικό στο είδος του, επιτυγχάνει μέσα από ένα ενδιαφέροντα αφηγηματικό τρόπο να μυήσει και να εξοικειώσει τον αναγνώστη με την ελληνική μουσική, την πολιτισμική μας παράδοση και με όψεις της κοινωνικής ζωής. Το βιολί, ο μυθοπλαστικός αφηγητής- ήρωας σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση εξιστορεί τη ζωή του, καθώς και αυτή των μουσικών που το χρησιμοποιούσαν σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής ευχάριστες και δυσάρεστες, αναδεικνύοντας το λαϊκό μας πολιτισμό. Η αμεσότητα του αφηγηματικού λόγου καθιστά το κείμενο ιδιαίτερα ελκυστικό, του προσδίδει προφορικό τόνο χωρίς να απουσιάζει από αυτόν η επιστημονική ακρίβεια και εγκυρότητα. Η συγγραφέας, μουσικοπαιδαγωγός η ίδια, μας παρουσιάζει ακόμη τη δημιουργία και εξέλιξη και άλλων λαϊκών μουσικών οργάνων του Μουσείου Φοίβου Ανωγειανάκη τα οποία συνδέει με τις συνθήκες και τον τόπο, όπου κυρίως χρησιμοποιούνται ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη συναισθηματική σχέση του οργανοπαίκτη με το όργανο που παίζει. Η αφήγηση ρέει με μια γλώσσα απλή, με αρκετούς ιδιωματισμούς, αντίστοιχους των διαφόρων τόπων, ενώ το πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό μνημειώνει πολύτιμες στιγμές του μουσικού μας πολιτισμού. Ακόμη, οι σημειώσεις στο πλάι των σελίδων δίδουν σημαντικές πληροφορίες για τα όργανα στα οποία αναφέρεται η αφήγηση, για γιορτές, για οργανοπαίχτες κ.λπ. Τέλος, το γλωσσάρι των ιδιωματικών λέξεων, η βιβλιογραφία, καθώς και το CD με ηχογραφημένα λαϊκά μουσικά παραδείγματα ολοκληρώνουν τη μεγάλη προσφορά του βιβλίου αυτού στη γνωριμία του νεαρού αναγνώστη όχι μόνο με τα λαϊκά μουσικά όργανα αλλά και με μορφές ζωής και τέχνης που συνθέτουν βασικά στοιχεία της ταυτότητάς μας και πρέπει να διατηρηθούν στη μνήμη μας.
Το βιβλίο Άνθρωπος ή βιολί; Μια άλλη ματιά στα κυκλαδικά ειδώλια της Μαρίνας Πλατή και της Ελένης Μάρκου, ξεχώρισε επίσης για τον μεθοδικό, απλό και συνάμα ευχάριστο τρόπο με τον οποίο οι συγγραφείς, μυούν τον μικρό αναγνώστη στη γνωριμία του με τον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Ακολουθώντας τον παραδοσιακό τρόπο παροχής της γνώσης, χωρίς τη χρήση μυθοπλασίας, με βάση ερωτήσεις παιδιών και «απαντήσεις», με πλουσιότατο εικαστικό υλικό κατάλληλα τοποθετημένο, με εύστοχη εικονογράφηση της Χαράς Μαραντίδου οι συγγραφείς με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο προσφέρουν πληροφορίες τόσο για το χώρο όπου βρέθηκαν τα ειδώλια αυτά, όσο και για τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Η επιστημονική ακρίβεια και μέθοδος μετάδοσης της γνώσης, η πρωτότυπη σύνδεση της τέχνης των κυκλαδικών ειδωλίων με έργα της σύγχρονης γλυπτικής συνιστούν ουσιαστικά στοιχεία που συμβάλλουν στη διάκριση του βιβλίου αυτού.
Με μια άλλη γνωστική περιοχή, αυτήν της ψυχολογίας, συνδέεται το εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων του Αντώνη Παπαθεοδούλου Το σκοτάδι φοβάται τον Νικόλα. Οι φόβοι των μικρών απ΄ την ανάποδη! Το βιβλίο απευθύνεται σε μικρά παιδιά και διακρίνεται για την λογοτεχνικότητα, την πρωτοτυπία του και τον ευαίσθητο τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει το θέμα, στοιχεία για τα οποία η Επιτροπή το ξεχώρισε. Το βιβλίο αναφέρεται στη διαχείριση του φόβου που απασχολεί πολλά παιδιά, αντιστρέφοντας το κλασικό επιχείρημα: «είναι κακό να φοβάσαι». Με διεισδυτική ματιά στην ψυχολογία του παιδιού, με λόγο χιουμοριστικό, άμεσο και ευθύβολο ο συγγραφέας αναδεικνύει τη δύναμη της φαντασίας στην καταπολέμηση του φόβου. Η εικονογράφηση του κειμένου του Γιώργου Σγουρού συνομιλεί δημιουργικά με το κείμενο και το συμπληρώνει.
Με ενδιαφέρον συζητήθηκε επίσης το βιβλίο του Βαγγέλη Ηλιόπουλου, Με το ποδήλατό μου αρχηγό τα αυτοκίνητα νικώ για το μυθοπλαστικό τρόπο μετάδοσης της γνώσης και ευαισθητοποίησης των μικρών παιδιών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Μέσα από τη μυθοπλασία , με λογοτεχνικότητα, με χιούμορ, με αριστοφανικά διακείμενα, με ελκυστική πλοκή, με πεζό αλλά και έμμετρο λόγο ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος πληροφορεί το μικρό παιδί για την ανάγκη χρήσης του ποδηλάτου με στόχο να αναδείξει την αξία της φυσικής ζωής και των ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον τρόπων μετακινήσεως των ανθρώπων, έναντι των ενεργοβόρων που συχνά επιλέγουν οι άνθρωποι της πόλης. Η εικονογράφηση του Γιώργου Καραχρήστου και οι σχετικές δραστηριότητες της Βασιλικής Νίκα που ακολουθούν καθιστούν το βιβλίο ιδιαίτερα ευχάριστο.
Η εκδοτική παραγωγή βιβλίων γνώσεων του 2013 υπήρξε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τόσο για το θεματικό πλουραλισμό της όσο και για τις διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις της γνώσης. Με βάση τα βιβλία που είχαν συμπεριληφθεί στη μικρή λίστα η Επιτροπή Παιδικού βιβλίου στην τελευταία συνεδρίαση μετά από συζήτηση και ψηφοφορία κατέληξε να απονείμει κατά πλειοψηφία το βραβείο στο βιβλίο της Νάνσης Τουμπακάρη: Ένα βιολί διηγείται! Εκπαιδευτικός οδηγός για τα λαϊκά όργανα.
Το λογοτεχνικό αυτό βιβλίο γνώσεων, υποδειγματικό στο είδος του, επιτυγχάνει μέσα από ένα ενδιαφέροντα αφηγηματικό τρόπο να μυήσει και να εξοικειώσει τον αναγνώστη με την ελληνική μουσική, την πολιτισμική μας παράδοση και με όψεις της κοινωνικής ζωής. Το βιολί, ο μυθοπλαστικός αφηγητής- ήρωας σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση εξιστορεί τη ζωή του, καθώς και αυτή των μουσικών που το χρησιμοποιούσαν σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής ευχάριστες και δυσάρεστες, αναδεικνύοντας το λαϊκό μας πολιτισμό. Η αμεσότητα του αφηγηματικού λόγου καθιστά το κείμενο ιδιαίτερα ελκυστικό, του προσδίδει προφορικό τόνο χωρίς να απουσιάζει από αυτόν η επιστημονική ακρίβεια και εγκυρότητα. Η συγγραφέας, μουσικοπαιδαγωγός η ίδια, μας παρουσιάζει ακόμη τη δημιουργία και εξέλιξη και άλλων λαϊκών μουσικών οργάνων του Μουσείου Φοίβου Ανωγειανάκη τα οποία συνδέει με τις συνθήκες και τον τόπο, όπου κυρίως χρησιμοποιούνται ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη συναισθηματική σχέση του οργανοπαίκτη με το όργανο που παίζει. Η αφήγηση ρέει με μια γλώσσα απλή, με αρκετούς ιδιωματισμούς, αντίστοιχους των διαφόρων τόπων, ενώ το πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό μνημειώνει πολύτιμες στιγμές του μουσικού μας πολιτισμού. Ακόμη, οι σημειώσεις στο πλάι των σελίδων δίδουν σημαντικές πληροφορίες για τα όργανα στα οποία αναφέρεται η αφήγηση, για γιορτές, για οργανοπαίχτες κ.λπ. Τέλος, το γλωσσάρι των ιδιωματικών λέξεων, η βιβλιογραφία, καθώς και το CD με ηχογραφημένα λαϊκά μουσικά παραδείγματα ολοκληρώνουν τη μεγάλη προσφορά του βιβλίου αυτού στη γνωριμία του νεαρού αναγνώστη όχι μόνο με τα λαϊκά μουσικά όργανα αλλά και με μορφές ζωής και τέχνης που συνθέτουν βασικά στοιχεία της ταυτότητάς μας και πρέπει να διατηρηθούν στη μνήμη μας.
Το βιβλίο Άνθρωπος ή βιολί; Μια άλλη ματιά στα κυκλαδικά ειδώλια της Μαρίνας Πλατή και της Ελένης Μάρκου, ξεχώρισε επίσης για τον μεθοδικό, απλό και συνάμα ευχάριστο τρόπο με τον οποίο οι συγγραφείς, μυούν τον μικρό αναγνώστη στη γνωριμία του με τον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Ακολουθώντας τον παραδοσιακό τρόπο παροχής της γνώσης, χωρίς τη χρήση μυθοπλασίας, με βάση ερωτήσεις παιδιών και «απαντήσεις», με πλουσιότατο εικαστικό υλικό κατάλληλα τοποθετημένο, με εύστοχη εικονογράφηση της Χαράς Μαραντίδου οι συγγραφείς με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο προσφέρουν πληροφορίες τόσο για το χώρο όπου βρέθηκαν τα ειδώλια αυτά, όσο και για τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Η επιστημονική ακρίβεια και μέθοδος μετάδοσης της γνώσης, η πρωτότυπη σύνδεση της τέχνης των κυκλαδικών ειδωλίων με έργα της σύγχρονης γλυπτικής συνιστούν ουσιαστικά στοιχεία που συμβάλλουν στη διάκριση του βιβλίου αυτού.
Με μια άλλη γνωστική περιοχή, αυτήν της ψυχολογίας, συνδέεται το εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων του Αντώνη Παπαθεοδούλου Το σκοτάδι φοβάται τον Νικόλα. Οι φόβοι των μικρών απ΄ την ανάποδη! Το βιβλίο απευθύνεται σε μικρά παιδιά και διακρίνεται για την λογοτεχνικότητα, την πρωτοτυπία του και τον ευαίσθητο τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει το θέμα, στοιχεία για τα οποία η Επιτροπή το ξεχώρισε. Το βιβλίο αναφέρεται στη διαχείριση του φόβου που απασχολεί πολλά παιδιά, αντιστρέφοντας το κλασικό επιχείρημα: «είναι κακό να φοβάσαι». Με διεισδυτική ματιά στην ψυχολογία του παιδιού, με λόγο χιουμοριστικό, άμεσο και ευθύβολο ο συγγραφέας αναδεικνύει τη δύναμη της φαντασίας στην καταπολέμηση του φόβου. Η εικονογράφηση του κειμένου του Γιώργου Σγουρού συνομιλεί δημιουργικά με το κείμενο και το συμπληρώνει.
Με ενδιαφέρον συζητήθηκε επίσης το βιβλίο του Βαγγέλη Ηλιόπουλου, Με το ποδήλατό μου αρχηγό τα αυτοκίνητα νικώ για το μυθοπλαστικό τρόπο μετάδοσης της γνώσης και ευαισθητοποίησης των μικρών παιδιών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Μέσα από τη μυθοπλασία , με λογοτεχνικότητα, με χιούμορ, με αριστοφανικά διακείμενα, με ελκυστική πλοκή, με πεζό αλλά και έμμετρο λόγο ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος πληροφορεί το μικρό παιδί για την ανάγκη χρήσης του ποδηλάτου με στόχο να αναδείξει την αξία της φυσικής ζωής και των ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον τρόπων μετακινήσεως των ανθρώπων, έναντι των ενεργοβόρων που συχνά επιλέγουν οι άνθρωποι της πόλης. Η εικονογράφηση του Γιώργου Καραχρήστου και οι σχετικές δραστηριότητες της Βασιλικής Νίκα που ακολουθούν καθιστούν το βιβλίο ιδιαίτερα ευχάριστο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου