Νίκος Γκάτσος - Ο ποιητής της "Αμοργού"

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στις 30 Απριλίου του 1911

στα Χάνια Φραγκόβρυσης (κάτω Ασέα) της Αρκαδίας

όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο.

Ποιητής, στιχουργός, αρθρογράφος,

μεταφραστής και ραδιοσκηνοθέτης.  

Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο στην Τρίπολη

βρέθηκε στην Αθήνα όπου φοίτησε

στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Είχε ήδη μελετήσει Παλαμά, Σολωμό, δημοτικό τραγούδι

αλλά και τις νεωτεριστικές τάσεις στην ευρωπαϊκή ποίηση.

Στην Αθήνα ήρθε σε επαφή

με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής

και δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα.

Το 1943 κυκλοφόρησε

την ποιητική του σύνθεση «Αμοργός»,

ένα υπερρεαλιστικό κομψοτέχνημα

που αν και κατακρεουργήθηκε στα 1943

υμνήθηκε λίγα χρόνια αργότερα

και εκδόθηκε σε 308 αντίτυπα

από τις Εκδόσεις Αετός,

για να επανεκδοθεί από τα 1963

και ύστερα από τις Εκδόσεις Πατάκης.

 Λέγεται ότι το μεγάλης έκτασης ποίημα 

γράφτηκε σε μία μόλις νύχτα 

με το σύστημα της «αυτόματης γραφής»,

 που χρησιμοποιούν οι σουρεαλιστές δημιουργοί. 

Δια στόματος του Μάνου Χατζιδάκι 

η Αμοργός αποτελεί 

«μνημειώδες έργο 

του νεοελληνικού ποιητικού λόγου 

επειδή περιέχει βαθύτατα 

την ελληνική παράδοση, 

δεν την εκμεταλλεύεται, 

ενώ συγχρόνως περιέχει

όλη την ευρωπαϊκή θητεία 

του Μεσοπολέμου».

Από τότε έως τον θάνατό του,

ο Γκάτσος δημοσίευσε μόνο τρία ποιήματα:

 «Ελεγείο» (1946),

«Ο Ιππότης και ο θάνατος» (1947)

και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963). 

Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης

Ασχολήθηκε κυρίως με μεταφράσεις 

αλλά και με τη συγγραφή στίχων

 μέσω των οποίων χάρισε στην ελληνική μουσική

 αξέχαστα τραγούδια.

Το τραγούδι του «Πάει ο καιρός»,

 απαγορεύτηκε από τη δικτατορία.

 «Πάει ο καιρός πάει ο καιρός

που ήταν ο κόσμος δροσερός

και καθ' αυγή ξεκινούσε μια πληγή

για να ποτίσει όλη τη γη...» 

 

Μετά την πτώση της, το 1974,

ο ποιητής έγραψε:

«Ήρθε ο καιρός, ήρθε ο καιρός

πάνου στου κόσμου την πληγή

 ήρθε ο καιρός, ήρθε ο καιρός

να ξαναχτίσετε τη γη...» 

"Ο Γκάτσος επηρέασε εμένα και όχι εγώ τον Γκάτσο. 

Εγώ ήμουν ο μαθητής. 

Είχα την τύχη να εισπράξω πολύτιμα μαθήματα, 

ιδίως σε μια περίοδο, μετά την απελευθέρωση, 

που οι συνομίλικοί του φίλοι έφυγαν στην Ευρώπη 

και οι δικοί μου πάλι το ίδιο, 

και μείναμε οι δυο μας στο πατάρι 

του "Λουμίδη" ή του  "Πικαντίλλυ" να μιλάμε...

Τον θεωρώ τον πιο σημαντικό άνθρωπο 

που γνώρισα στη ζωή μου, μετά τη μητέρα μου" 

(Μάνος Χατζιδάκις).

 

Ο Ν. Γκάτσος πέθανε στις 12 Μαϊου 1992

και τάφηκε στην Ασέα.

Θα μείνει για πάντα σαν ο κατ' εξοχήν εκφραστής

 του ελληνικού ποιητικού υπερρεαλισμού

και μια εξέχουσα μορφή

του ελληνικού ποιοτικού τραγουδιού.

 Γράμμα στον κύριο Νίκο Γκάτσο

  

Μουσική-στίχοι: Γιώργος Ανδρέου
Τραγούδι: Τάνια Τσανακλίδου